Zasady FAIR w repozytoriach danych badawczych

FAIR to akronim słów „findable” (możliwy do znalezienia), „accessible” (dostępny), „interoperable” (interoperacyjny) i „reusable” (możliwy do ponownego wykorzystania). Termin ten określa zasady, jakie należy uwzględnić w zarządzaniu danymi badawczymi oraz ich otwartym udostępnianiu. Każda z nich ma charakter ogólnych wytycznych, które można realizować poprzez szczegółowe rozwiązania, zarówno na etapie przygotowania, jak na etapie udostępniania danych.

Repozytoria mogą umożliwiać lub ułatwiać wdrażanie zasad FAIR m.in. poprzez nadanie zestawom danych trwałych identyfikatorów, konieczność wprowadzenia opisujących dane metadanych czy możliwość udostępnienia danych wraz z metadanymi i dokumentacją na wolnych licencjach wskazanych bądź wybranych z listy przez użytkownika.

Zasady FAIR sformułowane zostały z myślą o budowaniu i rozwijaniu technicznego ekosystemu, w którym poprzez różnego rodzaju powiązane ze sobą serwisy i infrastruktury możliwe będzie wyszukiwanie, łączenie, analizowanie czy ponowne wykorzystanie danych badawczych. Opcje te mają być dostępne nie tylko dla ludzi, ale i dla maszyn, dlatego tak istotne jest odpowiednie wdrażanie zasad FAIR i stosowanie standardowych rozwiązań wszędzie tam, gdzie to możliwe.

Zasady FAIR są ponadto istotnym elementem wymogów w zakresie udostępniania danych badawczych w politykach otwartości instytucji finansujących badania naukowe (np. programy ramowe Komisji Europejskiej, wytyczne Narodowego Centrum Nauki) oraz w raportach, rekomendacjach i innych dokumentach określających strategiczne cele związane z rozwojem infrastruktury otwartej nauki w Europie.

Więcej o zarządzaniu danymi badawczymi zgodnie z zasadami FAIR przeczytać można w broszurze „Selekcja i przygotowanie danych badawczych do udostępnienia” opracowanej w ramach projektu i dostępnej w zakładce Pliki do pobrania.